Yaz çörek mantarı veya Boletus reticulatus, Bolet cinsine ait bazitli bir mantardır. Büyük, dışbükey şeklinde şapkası olan mantarın gövdesi de şişkin bir yapıdadır. Mantarın şapkası genelde yuvarlak olup kahverengidir. Şapkanın yüzeyi genelde kuruyarak altındaki beyaz etin dışarıdan görünmesine neden olur.
Yaz çörek mantarı, şapkasının daha koyu ve kadifemsi olmasıyla ve kenarlarında genelde boşluk olmamasıyla çörek mantarından ayrılmaktadır. Sıcak ve nemli havalar geçtikten sonra görülen yaz çörek mantarına genelde sonbahar sonuna kadar rastlanabilmektedir. Yaz çörek mantarı, yenilebilir bir mantardır ve kuruyemişe benzer tatlı bir lezzete sahiptir.
Yaz çörek mantarının hoş aromasının çoğunlukla kurutma sırasında ortaya çıktığı söylenebilir. Bununla birlikte mantarı kurutmadan başka şekillerde de kullanmak mümkündür. Yaz çörek mantarı oldukça lezzetli bir mantar olsa da genelde böceklerin istilasına uğradığı için mantarı toplarken dikkatli olmak ve böceklenmiş olanları yerinde bırakmak gerekir.
Yaz Çörek Mantarı (Boletus Reticulatus) Özellikleri
Taksonomi: Yaz çörek mantarı, 1793 yılında Fransız mikolog Jean Jacques Paulet tarafından tanımlanmış ve Boletus aestivalis ismini almıştır. Mantar sonradan 1774 yılında Jacob Christian Schaeffer tarafından verilen Boletus reticulatus ismiyle yeniden isimlendirilmiştir. Mantarın eş anlamlıları arasında Boletus edulis ssp. reticulatus (Schaeff.) Konrad & Maubl. ve Boletus edulis f. reticulatus (Schaeff.) Vassilkov bulunmaktadır.
Etimoloji: Mantarın cinsini ifade eden “boletus”, Yunanca “kil yığını” anlamına gelen “bolos” kelimesinden gelmektedir. Mantarın sıfatı olan “reticulatus” ise mantarın gövdesindeki güçlü ağ benzeri yapıya veya desene işaret etmektedir. Mantarın eski isminde geçen “aestivalis” sıfatı ise “yaz” anlamına gelmektedir.
Ekoloji: Yaz çörek mantarı, başta kayın ve meşe ağaçları olmak üzere genellikle geniş yapraklı ağaçların altındaki topraklarda yetişir. Haziran ayından kasım ayına kadar görülebilir. Tek başına veya gruplar halinde yetişebilir. Meşe ve kayın ağaçlarıyla mikorizal olarak yaşar.
Şapka: Şapka başlangıçta kadifemsi olmakla birlikte sonradan buruşmakta veya ince çatlaklı hale gelmektedir. Şapkanın rengi açık sarımsı-kahverengimsi ila kahverengi olabilir ve olgunlaştığında çapı 10 ila 20 cm arasında olmaktadır. Boletus edulis’in aksine şapkanın kenarı merkeze göre belirgin bir şekilde daha soluk değildir. Şapkanın eti kesildiğinde genelde beyaz kalmaktadır.
Gözenek yüzeyi ve tüpler: Tüpler, şapka zarar gördüğünde veya kesildiğinde ortaya çıkar. Gözenekler beyazdır ve mantar yaşlandığında yeşilimsi-sarımsı bir renk alır. Mantarın gözenekleri ve tüpleri zarar gördüğünde ya da kesildiğinde büyük bir renk değişimine uğramaz.
Sap: Üzerinde ağ benzeri bir desen vardır. Sapın tepe kısmı ve tabanı genelde daha koyudur. Sapın şişkin kısmı daha soluk ve pembe renkte olabilir. 8 ila 18 cm uzunluğundadır. En geniş noktası 2,5 ila 6 cm çapındadır. Eti beyazdır. Boletus edulis veya Boletus aereus kadar sert bir ete sahip değildir.
Eti: Yoğundur, beyazdır ve et gibidir. Kesildiğinde rengi değişmez. Hoş ve mantarımsı bir tadı vardır.
Kokusu: Hoş bir kokusu vardır.
Spor baskısı: Zeytin rengi veya kahverengidir.
Benzerleri: Boletus edulis genellikle yağlı, parlak ve kenarlara doğru daha açık renkte olan bir şapkaya sahiptir. Sapı açık renklidir ve ladin ile kayın ağaçlarının olduğu yerlerde görülür.
Boletus aereus’un şapkası koyu kahverengi ila siyah renklerde olabilir. Sapı açık kahverengidir ve genelde ıslak değildir.
Boletus pinophilus’un şapkası içinde kırmızı tonlar bulunan bir kahverengidir. Sapında azla belirgin olmayan bir ağ deseni vardır ve sapın rengi kırmızımsı-kahverengimsidir.
Tylopilus felleus’un yüzeyi beyaz ya da pembemsi renktedir. Mantarın tadı ise oldukça acıdır.
Yenilebilirlik ve toksisite: Yaz çörek mantarı, yenilebilir mantarlar arasında en lezzetlilerinden bir tanesidir. Çörek mantarlarının hepsi yenilebilir ve lezzetlidir. Bu mantarları bulma ihtimalinizi arttırmak istiyorsanız, doğru yerlerde ve doğru ağaçların altında araştırma yapmanız önemlidir. Bunun için her bir mantarın ayrı ayrı yetiştiği yerleri bilmek çok önemlidir.
