Amanita vaginata grubunun bir parçası olan parlakkese mantarı ya da Amanita fulva, çuval benzeri volvası bulunan, kenarları çizgili şapkası olan ve yüzüksüz bir gövdeye sahip bir mantardır. Parlakkese mantarı, açık kahverengi şapkası ve kırmızımsı-kahverengimsi lekeli volvası ile klasik bir Avrupa türüdür. Ancak Kuzey Amerika’da genetik olarak farklı bir türü daha olduğu düşünülmektedir. Kuzey Amerika’da parlakkese mantarına benzeyen mantarlara henüz isim verilmemiştir.
Parlakkese Mantarı (Amanita Fulva) Özellikleri
Taksonomi: Jacob Christian Schaeffer bu türü 1774’te ilk tanımladığında ona Agaricus fulvus adını vermiştir. Daha sonra İsveçli mikolog Elias Magnus Fries tarafından 1815’te Amanita fulva olarak yeniden adlandırılarak Amanita cinsine aktarılmıştır.
Amanita fulva’nın eşanlamlıları arasında Agaricus fulvus Schaeff., Amanitopsis vajinata var. fulva (Schaeff.) Sacc., Amanitopsis fulva (Schaeff.) Fayod ve Amanita ochraceomaculata Neville & Poumarat bulunmaktadır.
Etimoloji: “Fulva” sıfatı, kırmızımsı-kahverengimsi anlamına gelmektedir.
Ekoloji: Sert ağaçlar ya da iğne yapraklı ağaçlarla mikorizal olarak yaşar. Tek başına, dağınık ya da toplu halde yetişir. Yaz ve sonbahar aylarında görülür.
Şapka: 4-10 cm arasındadır. Oval ila dışbükeydir. Sonradan geniş bir dışbükey ya da neredeyse düz hale gelir. Başlarda ıslak ya da yapışkandır. Kahverengimsidir. Keldir. Kenarları belirgin bir şekilde çizgilidir.
Lameller: Gövdeden bağımsız ya da gövdeye hafifçe yapışıktır. Beyazımsıdır. Lameller birbirine yakın veya sıktır. Kısa lameller seyrektir.
Gövde: 7-16 cm uzunluğunda ve 0,5-1,5 cm kalınlığındadır. Tepeye doğru hafifçe sivrilen bir yapıdadır. Keldir ya da hafif tüylüdür. Beyazımsı ila soluk kahverengimsi renktedir. Yüzüksüzdür.
Eti: Beyazdır. Yumuşaktır. Dilimlendiğinde değişmez.
Kokusu: Belirgin bir kokusu yoktur.
Spor rengi: Beyazdır.
Benzerleri: Benzerlerinden bir tanesi, Amanita caesarea’dır. Bu mantarın şapkası parlak turuncu ve kenarları çizgilidir. Gövdesi ise turuncu-sarı renklerdedir.
Amanita crocea da parlakkese mantarıyla benzerlik göstermektedir. Ortası kayısı rengi olan sarımsı-turuncu bir şapkaya sahiptir. Beyaz lamelleri krem rengindedir. Tatlı bir kokusu ve lezzetli bir tadı vardır.
Benzer türlerden bir diğer amanita vaginata’dır. Bu mantar, parlakkese mantarına benzemekle birlikte grimsi bir şapkaya sahiptir.
Yenilebilirlik ve toksisite: Parlakkese mantarı, yenilebilir bir mantardır. Tüketilmeden önce iyice pişirilmesi gerekir. Ancak Amanita cinsi mantarlar arasında ölümcül olanlar bulunduğu için bu cinse ait mantarları yalnızca uzman kişilerin toplaması gerekir. Ayrıca bazı uzmanlar bu mantarın çok iyi pişirilmediği zaman zehirli olduğunu söylemektedir. Bu nedenle uzman değilseniz, parlakkese mantarını toplamamanız faydalı olacaktır.
