Küllükese mantarı ya da Amanita excelsa, Amanita familyasının yenilebilir bir üyesi olmakla birlikte bu mantar, mantarlar hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmayan kişiler tarafından diğer türlerle karıştırılabilmektedir. Küllükese mantarı, Amanita Excelsa var. excelsa ve Amanita Excelsa var. spissa olmak üzere iki çeşittir. Spissa, biraz daha koyu bir renge sahiptir. Spissa ve excelsa arasındaki ayrım toplayıcılardan çok mikologları ilgilendirmektedir.
Küllükese Mantarı (Amanita excelsa) Özellikleri
Etimoloji: Excelsa, “yükseltilmiş” ya da “yüce” anlamlarına gelen Latince bir sıfattır. Spisa ise sık ve kalabalık lamellere atıfta bulunmakta ve “yoğun” anlamına gelmektedir.
Ekoloji: Meşe, huş, kestane, ladin ve çam gibi farklı ağaçlar ile mikorizal olarak yaşar. Çoğunlukla ormanlık bölgelerin kenarlarında bulunur.
Şapka: 8-15 cm çapındadır. Kahverengi ya da gri-kahverengidir. Şapka başlarda genelde kubbe şeklindedir. Olgunlaştıkça neredeyse düz ve hatta bazen hafif içbükey hale gelir. Üzerindeki yumuşak lekeler genelde kolayca silinir.
Lameller: Amanita türlerinin çoğunda lamel yoktur. Ancak Amanita spissa’nın gövdeye yapışık lamelleri vardır. Lameller beyaz ve sıktır.
Gövde: Oldukça kalındır. Beyaz ila kiri beyaz olabilir. Şapkaya doğru sağlam bir yüzüğü ya da eteği vardır. Yüzüğün üst kısmı olukludur. Yüzüğün üzerinde kalan gövde düz ya da hafifçe çizgilidir. Yüzüğün altındaki kısımda ise beyaz pullar vardır. Gövde, soğanlı bir tabana sahiptir.
Eti: Beyazdır.
Kokusu: Amanita Excelsa var. excelsa’nın hafif turba benzer bir kokusu vardır. Amanita Excelsa var. spissa’nın ise hoş olmayan bir kokusu vardır.
Spor rengi: Beyazdır.
Benzerleri: Amanita Pantherina ile oldukça benzer bir görünüme sahiptir. Bu nedenle yalnızca deneyimli kişiler tarafından toplanmalıdır. Amanita Pantherina’nın düz bir eteği vardır ve şapkasının yüzeyindeki peçe kalıntıları gri yerine beyazdır.
Amanita rubescens de küllükese mantarı ile karıştırılabilir. Ancak bu mantarın eti kırmızıdır. Amanita rubescens de yenilebilir bir türdür.
Yenilebilirlik ve toksisite: Tüketmeden önce iyice pişirmek gerekir. Küllükese mantarında bazı toksinler bulunmakla birlikte bunlar ısıtıldığında yol olmaktadır. Bu mantarı tadı ve dokusu hoş görünen ölümcül Amanita türleri ile karıştırmak mümkün olduğundan uzman olmayan kişilerin bu mantarı toplamamaları gerekir.
