Amanita franchetii, Amanitaceae familyasında bulunan yenilmez bir mantar türüdür. Şapkası sarı-kahverengi ila kahverengi arasında değişiklik gösteren bu mantarın eti beyaz ya da açık sarıdır. Çiğ ya da az pişmiş tüketildiğinde zehirli olduğu bildirilmiştir.
Köklükese Mantarı (Amanita Franchetii) Özellikleri
Taksonomi: Köklükese mantarı ilk kez 1881’de Fransız mikolog Jean-Louis Émile Boudier tarafından Amanita aspera var. olarak isimlendirilmiştir. Franchet’in amanitası olarak da bilinen Amanita franchetii’ye bugünkü adını ise Fransız botanikçi René Franchet’in onuruna 1889’da İsviçreli mikolog Victor Fayod vermiştir. Eş anlamlıları arasında Amanita aspera ve Amanita queletii var. franchetii bulunmaktadır.
Etimoloji: Sıfat olan “franchetii” Fransız botanikçi Adrien René Franchet adına verilmiştir. “Amanita” ise mantarın cinsini ifade etmektedir.
Ekoloji: Sert ve kozalaklı ağaçlarda tek başına ya da küçük gruplar halinde yaşar.
Şapka: 5,5-12 cm genişliğinde, sitrin ila sarı arası bir renkte, kenarlara doğru soluk, bazen beyazımsıdır. Başlarda küre şeklinde olup sonraları dışbükey ve en son da düz hale gelmektedir. Olgunlaştıkça merkezi çökük, parlak, yapışkan ve sonraları ipeksi hale gelebilir.
Lameller: Serbesttir, birbirinden uzaktır ve beyazdır. Genişliği 7 mm’yi bulabilmektedir. Tüylü değildir ya da ince tüylüdür. Kısa lamelleri kesiktir ya da seyrektir.
Gövde: Gövde 5 ila 8 cm uzunluğunda ve 1 ila 2 cm çapındadır. Beyazdır. Serttir. Yüzüğün üzerinde çizgilidir. Yüzüğün altında pürüzsüz ya da hafif tüylüdür. Yüzüm zarımsı ve beyazdır. Gövdenin eti beyazdır. Özellikle gövde ve taban kesildiğinde kahverengiye dönme eğilimi gösterir.
Eti: Beyazdır. Şapkanın altında sarımsıdır. Kesildiğinde sarımsı bir renk kazanır.
Kokusu: Ayırt edici bir kokusu yoktur.
Spor rengi: Beyazdır.
Benzerleri: Benzerleri arasında Amanita pantherina vardır. Bu mantarın ayırt edici özelliği, şapkasındaki etin beyaz olmasıdır. Amanita rubescens de benzer bir tür olmakla birlikte bu mantarın eti kesildiğinde kırmızı olmaktadır.
Yenilebilirlik ve toksisite: Nadir görülen bir tür olan köklükese mantarı, bilimsel çalışmalar haricinde toplanmamalıdır. Bu türle ilgili olarak zehirlenme vakaları olduğu için yenilebilir olduğu söylenemez. Köklükese mantarını ciddi derecede toksik olan Amanita pantherina ile karıştırmak mümkün olduğundan bu mantarı toplamamak gerekir.
