Çam boleti veya boletus pinophilus, çam ağacı ile ektomikorizal olarak, yani çam ağacının kökleri ile birlikte yaşayan bir mantardır. Bu nedenle özellikle kozalaklı ağaçların altında dolaşırken çam boleti mantarların rastlamak mümkündür.
Bolet mantarlarının çoğu yenilebilir olarak kabul edilmektedir. Bolet mantarları genelde sağlam gövdeleriyle ünlüdür ve alt kısımları şişkindir. İstisnalar olmakla birlikte bolet mantarlarının çoğunun spor baskısı zeytinimsi kahverengidir.
Çam boletinin şapkası ile sapının renkleri zengindir ve kırmızı-kahverengi renklere sahiptir. Şapka genelde yarım küre şeklindedir ve çapı 25 cm’ye kadar ulaşabilir. Kuru ve mat bir yüzeye sahip olan şapka, diğer bolet mantarlarına göre daha kalın ve jelatinimsi bir yapıdadır. Çam boletinin bu özellikleri, mantarın diğer akrabalarından ayrılmasını sağlamaktadır.
Çam Boleti (Boletus Pinophilus) Özellikleri
Taksonomi: Mantar ilk olarak Çek mikolog Albert Pilàt ve Slovak mikolog Aurel Dermek tarafından isimlendirilmiş ve tanımlanmıştır. Pilàt ve Dermek mantarı Boletus pinophilus olarak isimlendirmiştir. Boletus pinophilus’un eşanlamlıları arasında Boletus aestivalis var. pinicola (Vittad.) Sacc., Boletus edulis var. pinicola Vittad. ve Boletus pinicola (Vittad.) Rea. bulunmaktadır.
Etimoloji: Mantarın cinsini ifade eden “boletus”, Yunanca “kil yığını” anlamına gelen “bolos” kelimesinden gelmektedir. Mantarın sıfatı olan “pinophilus” ise Latinceden gelmekte ve mantarın çam ağaçlarıyla ilişkisine atıfta bulunacak şekilde “çamları seven” anlamına gelmektedir.
Ekoloji: İğne yapraklı ormanlarda bulunur ve ağaçlarla ektomikorizal olarak yaşar. Bununla birlikte kestane ağacı gibi yaprak döken ağaçların olduğu yerlerde de görülebilir. Bazı bölgelerde nisan ayı gibi bahar başlarında ortaya çıkabilmekle birlikte yaz ve sonbahar aylarında tek başına ya da küçük gruplar halinde de görülebilir.
Şapka: Şapka olgunlaştığında 8 ila 25 cm çapındadır. Başlarda dışbükeyken ileride neredeyse düz hale gelmektedir. Yüzeyi yapışkandır. Keldir. Bazı yerlerde kırışıktır. Kırmızımsı-kahverengimsi renklerdedir.
Gözenek yüzeyi: Başlangıçta beyaz ila beyazımsı renklerdedir. Zamanla sarımsı-kahverengimsi hale gelir. En sonunda zeytin rengi olur. Gözenekler olgunlukta mm başına 2–4 adettir. Tüplerin derinliği 2 cm’i bulabilmektedir.
Sap: 8 ila 18 cm uzunluğundadır. 3 ila 8 cm çapındadır. Gençken şişkindir ve sopaya benzemektedir. Zamanla daha eşit hale gelmektedir. Üst kısımda ince beyazımsı bir ağı vardır. Eti beyazdır.
Eti: Beyazdır ve serttir. Kesildiğinde rengi değişmez veya hafif pembemsi bir leke oluşur. Tadı kuruyemişi andırmaktadır.
Kokusu: Hoş bir kokusu vardır.
Spor baskısı: Zeytin rengi veya kahverengidir.
Benzerleri: Boletus edulis’in sarı-kahverengi şapkası vardır ve meşe ağaçlarının olduğu ormanlarda görülür.
Boletus betulicola’nın grimsi-kahverengimsi yüzeye sahip başlığı vardır ve huş ormanlarında yetişir.
Boletus reticulatus, gri-kahverengi bir şapkaya ve sapın yüzeyinde ağ desenine sahiptir. Meşe ormanlarında yetişir.
Yenilebilirlik ve toksisite: Çam boleti tıpkı diğer yenilebilir bolet mantarları gibi taze veya kurutulmuş olarak tüketilebilir. Mantarın eti olgun örneklerde beyazdır, yumuşaktır ve kesildiğinde renk değiştirmez. Tadı ve kokusu oldukça hoştur. Taze çam boleti mantarının yüzde 90’ı sudur ve karbonhidrat bakımından zengindir. Çam boletinin cıva gibi ağır metalleri toplama özelliği olduğundan dolayı mantar toplanan yerin yol yakınlarında ve kirli yerler olmamasına dikkat edilmelidir. Mantarın gözenekleri kirleticileri en fazla toplayan yerler olduğu için mantarı tüketmeden bunları çıkarmak gerekir.
