Ölüm meleği mantarı veya Amanita virosa, yumurta şeklinde bir görünüme sahip beyaz renkli ve oldukça zehirli bir mantardır. Sert ağaçların bulunduğu ormanlık bölgelerde tek başına veya küçük gruplar halinde bulunabilen bu mantar, beyaz ve pürüzsüz bir şapkaya sahiptir. Sap kısmı beyaz olan mantarın lamelleri sapına yapışık değildir. Sapın alt kısmı genellikle beyaz olmakla birlikte soğan şeklinde bir yapıya sahiptir.
Ölüm meleği mantarı tüketildiğinde ortaya çıkan ilk belirtiler bir süre sonra geçmekte ve bu da tehlikenin ortadan kalktığını düşündürebilmektedir. Ancak bu düşünce yanlıştır ve mantarın karaciğer ve böbrek yetmezliğine neden olma ve merkezi sinir sistemine hasar verme riski bulunmaktadır. Bu nedenle ölüm meleğini ve görünüş olarak ölüm meleği mantarına benzeyen diğer mantarları kesinlikle toplamamak ve tüketmemek gerekir.
Ölüm Meleği Mantarı (Amanita Virosa) Özellikleri
Taksonomi: İlk olarak İsveçli Elias Magnus Fries tarafından tanımlanmış ve Agaricus virosus olarak adlandırılmıştır. Şu anki bilimsel adı olan Amanita virosa’yı Fransız istatistikçi Louis tarafından 1836’da yayınlanan bir yayından almıştır.
Etimoloji: Mantarın ismindeki “virosa”, Latince “toksik” anlamına gelmektedir. “Amanita” ise mantarın ait olduğu cinsi ifade etmektedir.
Ekoloji: Yaz aylarından sonbahar aylarına kadar görülür. Yosunlu zeminde, özellikle kayın ağaçlarının olduğu ormanlarda ve çimenlik bölgelerde görülür. Mikorizaldir.
Şapka: 2,5 ila 12 cm çapındadır. Başlangıçta oval olan şapka zamanla dışbükey hale gelir ve olgunlaştıkça düz hale gelebilir. Şapka genelde keldir ve kurudur veya hafif yapışkandır. Şapkanın rengi beyaz ila fildişi rengi olabilir. Nadiren de olsa olgunlaştıkça sarımsı ya da pembemsi olabilir. Kenarları çizgili değildir.
Lameller: Sıktır ve kısadır. Beyaz ila krem rengi olabilir. Gövdeden bağımsızdır.
Sap: 5 ila 12 cm yüksekliğinde ve 0,8 ila 1,5 cm çapındadır. Silindir şeklindedir ve beyazdır. Yüzüğü vardır. Yüzüğün rengi beyaz veya sarımsı olabilir.
Eti: Beyazdır. Kesildiğinde rengi değişmez.
Kokusu: Belirgin bir kokusu yoktur. Ancak olgunlaştıkça güçlü ve kötü bir kokuya sahip olabilir.
Spor baskısı: Beyazdır.
Benzerleri: Amanita citra var. alba ile benzerdir. Ancak bu mantarın şapkasında yumuşak parçalar vardır ve kokusu kötü değil, aksine taze patates gibidir.
Ölüm meleği mantarının genç örneklerindeki şapkalar, Agaricus sylvicola gibi yenilebilir mantarlarla karıştırılabilir ve yanlışlıkla toplanabilir. Ancak ölüm meleği mantarının lamelleri beyazken Agaricus türlerinin lamelleri başlarda pembedir ve sonradan kahverengiye dönmektedir.
Yenilebilirlik ve toksisite: Ölüm meleği mantarı, öldürücü derecede zehirli bir mantardır. Mantarı tükettikten sonra şiddetli kusma, ishal ve karın ağrısı gibi belirtiler görülebilir. Belirtiler birkaç gün sürdükten sonra ortadan kaybolabilir. Ardından ise ölümcül bir böbrek ve karaciğer hasarı ortaya çıkar. Bu nedenle ölüm meleği mantarının ve ona benzeyen diğer mantarların kesinlikle tüketilmemesi gerekir.
